Dünya Sağlık Örgütü tarafından "pandemi" olarak nitelendirilen Korona Virüsü (Covid-19) salgınının ülkemizde de görülmesi ve bulaşıcılığının yüksek olması nedeniyle alınan tedbirler kapsamında 26/03/2020 tarih 31080 Mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Geçici Madde 1’de yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla; "a) Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona erme sine ilişkin tüm süreler;…"

 

13/03/2020 (bu tarih dâhil) tarihinden itibaren 30/04/2020 (bu tarih dâhil) tarihine kadar durdurulmuş, ardından 2480 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile işbu süreler 15.06.2020 (bu tarih dahil) tarihine kadar uzatılmıştır.

Peki bu durumun Çek İbrazına Etkisi Nasıl Olacak? 

Çek’in düzenlendiği yer ile ödenecek yer aynı il sınırları içerisinde bulunuyorsa düzenleme tarihinden itibaren on gün, düzenlenen yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay, düzenleme yeri ile ödeme yeri farklı kıtalarda bulunuyorsa üç ay içinde muhatap bankaya çekin ibrazı gerekmektedir. Süresi içerisinde ibraz edilmeyen çek için yetkili hamil, ciranta ve avalistlere başvuru hakkını kaybedecektir.

 

 

Ancak ibraz hususundan önce Korona Virüs salgınının bir mücbir sebep sayılıp sayılamayacağı sorusu önem kazanmaktadır. Nitekim çekin ibrazına ilişkin kanunda gösterilen süreler emredici olup taraflarca değiştirilemez niteliktedir ancak mücbir sebep hali bu kuralın bir istisnasıdır. TTK’nun Mücbir Sebepler başlıklı 811. Maddesi açıkça ;" (1)Kanunen belirli olan süreler içinde çekin ibrazı veya protesto edilmesi veya buna denk bir belirlemenin yapılması, bir devletin mevzuatı veya herhangi bir mücbir sebep gibi aşılması imkânsız bir engel nedeniyle gerçekleştirilememişse, bu işlemler için belirli olan süreler uzar." Demektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus ibraz süresi tekrardan başlamamakta, süre kaldığı yerden devam etmektedir.

 

 

Çek ibrazı bakımından bir olayın mücbir sebep sayılabilmesi için; mücbir sebep teşkil edebilecek olay çekin ibraz süresi sona ermeden ortaya çıkmalı; hamilin ya da yetkili kıldığı kişinin şahsından kaynaklanan bir olay olmamalı ve çek mücbir sebep sayılabilecek olay devam ettiği sürece hamilin elinde olmalıdır. Bu bağlamda Yüksek Mahkeme kararları açıkça salgın hastalıkların mücbir sebep olduğunu kabul etmektedir. Ancak mücbir sebebin varlığını tespit ederken en önemli husus virüsün borcun ifasını imkânsız kılması veya ifayı önemli ölçüde azaltıyor olup olmadığının tespitidir. Hamil dışında borçlular açısından bu değerlendirmenin hassas bir şekilde yapılması önemlidir. Türkiye’de salgın kapsamında çeşitli tedbirler alınmaya başlanmış ve bu çerçevede 23.03.2020 tarihinden itibaren yalnızca 65 yaş ve üstü kişiler ile kronik rahatsızlığı bulunanların ve 20 yaş ve altındaki kişilerin sokağa çıkması geçici bir süre ile yasaklanmıştır. Dolayısıyla bu yasak kapsamında olan kişiler için mücbir sebebin varlığını açıkça kabul etmek gerekir. Bu kişiler için muhatap bankaya ibraz imkansız olup ibraz süresi sokağa çıkma yasağının kaldırıldığı güne kadar duracağı sonucuna varılabilecektir.

 

 

Doktrinde 7226 sayılı kanunun geçici madde 1 kapsamında çeklerin ibraz sürelerinin durduğu ve durmadığı yönünde iki farklı görüş olsa da herhangi bir hak kaybına maruz kalmamak için mevcut dönemde çalışmaya devam eden bankalar için muhatap bankanın çalışma saati kontrol edilerek çekler yasal ibraz süresi içinde muhatap bankaya ibraz edilmesi daha doğru olacaktır. Şunu da belirtmekte fayda vardır; şayet çekin ibrazı için çek üzerinde imzası bulunmayan herhangi bir kişi görevlendirilmiş ve bu kişiye virüs sebebiyle karantina uygulanmışsa yukarıda açıklamış olduğumuz mücbir sebebe ilişkin hükümler uygulama alanı bulmayacaktır. Açıklamak gerekirse çek üzerinde hak sahibi olmayan veya usulüne göre yetkilendirilmemiş bir kişinin sadece çeki elinde bulundurması karantina tedbirlerinden faydalanabileceği anlamına gelmez. Bu durumda çek sahibi derhal çeki karantina altındaki yetkisiz kişiden alıp süresinde muhatap bankaya ibraz etmelidir.

facebook.com/nbciftcioglu -  twitter.com/nbciftcioglu